ร่มวะงะสะ หรือร่มกระดาษญี่ปุ่น

ร่มวะงะสะ คือ ร่มพื้นเมืองของประเทศญี่ปุ่นที่ทำมาจากของพื้นบ้าน ผ้าร่มจะทำมาจากกระดาษ ด้ามจับและโครงร่มทำมาจากไม้ไผ่ นิยมนำมาใช้ร่วมในพิธีชงชาและพิธีรำต่างๆของชาวญี่ปุ่น ถึงแม้ในปัจจุบัน ร่มสไตล์ตะวันตกได้เข้ามาแทนที่ร่มพื้นเมืองต่างๆ จนพบเห็นร่มวะงะสะได้ยาก แต่ก็ยังคงเสน่ห์และความหมายในตัว

ร่มวะงะสะ เป็นร่มญี่ปุ่นที่มีเอกลักษณ์ทั้งในด้านความสวยงาม และยังมีความเกี่ยวพันธ์อย่างลึกซึ้งไปถึงวัฒนธรรมของชาวญี่ปุ่น ทำให้ในปัจจุบันยังมีการนำร่มวะงะสะมาใช้งานกันในโอกาสพิเศษต่างๆ อย่างเช่น พิธีแต่งงานแบบญี่ปุ่น หรืองานเทศกาลต่างๆที่ต้องสวมชุดกิโมโน

---

ประวัติ ร่มวะงะสะ

ร่มวะงะสะ เริ่มต้นขึ้นในยุคโบราณช่วงปลายศตวรรษที่ 15 โดยก่อนหน้าจะมีร่มวะงะสะ ผู้คนใช้เพียงหมวกฟางและผ้าคลุมสำหรับกันฝน

ต้นแบบของร่มวะงะสะ ได้มาจากร่มเท็นไงของประเทศจีน ญี่ปุ่นได้นำร่มเท็นไงมาดัดแปลง ปรับปรุงให้ดีขึ้นทั้งในเรื่องที่ร่มเท็นไงไม่สามารถหุบได้ และคุณภาพวัสดุได้ใช้ไม้ไผ่คุณสูง ในอดีตร่มวะงะสะจึงถือว่าเป็นสิ่งของที่ราคาค่อนข้างสูง

ต่อเมื่อถึงยุคเอโดะ ร่มวะงะสะเริ่มเป็นที่นิยมมากขึ้น ทั้งนำมาใช้เพื่อกันแดดกันฝน รวมไปถึงเป็นของแต่งกายให้ดูสวยงาม โดยเฉพาะหญิงสาวในสมัยก่อนนิยมแต่งกิโมโนเข้าคู่กับการถือร่มวะงะสะ

*ถึงแม้ในปัจจุบันจะพบเห็นได้ยาก แต่ก็ยังคงพบเห็นได้ตามงานเทศกาล หนัง ตัวการ์ตูน หรือสถานที่ต่างๆได้

---

วัดสุและกระบวนการผลิต

ร่มวะงะสะ เป็นร่มที่ทำด้วยมือล้วน เนื่องจากในสมัยก่อนยังไม่มีอุปกรณ์หรือเทคโนโลยีช้วยเหลือ กว่าจะได้ร่มแต่ละคันจึงไม่ใช่เรื่องง่าย โดยวัตถุดิบหลักที่ใช้ในการทำร่มวะงะสะ คือ ไม้ไผ่ ไม้กำยาน น้ำยาเคลีอบเงาและกระดาษญี่ปุ่น นอกจากนี้ยังมีน้ำมัพืชที่ใช้ในการเคลือบกระดาษ เพื่อเสริมคุณสมบัติให้กันน้ำได้

เริ่มจากทำตัวโครงร่มจากไม้ไผ่ ซึ่งจะถูกนำมาเย็บติดกันด้วยเชือก เชื่อมกันส่วนหัวของร่มที่มีชื่อว่า ”โรคุโระ” ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้ร่มสามารถกางและหุบได้ ชิ้นส่วนของโรคุโระนั้นทำมาจากไม้กำยานหรือไม้เนิ้อแข็ง ต่อมาเข้าสู่กระบวนการประกอบกระดาษลงบนตัวร่ม ตัวกระดาษที่จะนำมาใช้ทำร่มนี้จะเรียกว่า ”โนคางามิ” จะถูกนำมาติดลงบนโครงจากด้านนอก ส่วนด้านในจะใช้กระดาษ ”นากะโอคิงามิ” แทน นอกจากนี้ยังมีกระดาษอีกแผนที่นำมาเชื่อลงบนตัวร่มส่วนหัวอีกผืน หลังจากติดกระดาษต่างๆลงบนตัวร่มเรียบร้อยแล้ว ต่อไปก็จะนำน้ำมันพืชไปทาบนกระดาษให้ทั่วไปเสริมให้มีคุณสมบัติกันน้ำได้ หลังจากนั้นด้านนอกจะทาด้วยน้ำยาเคลือบเงาแลกเกอร์ แล้วจึงนำไปตากให้แห้ง ก่อนจะนำไม้ไผ่มาหุ้มบนด้าม เพื่อสร้างที่ถือ ส่วนขั้นตอนสุดท้ายจะเป็นเรื่องของการประดับตกแต่งต่างๆเป็นอันเสร็จ

อย่างที่กล่าวข้างต้น ร่มวะงะสะนี้เป็นสินค้าที่ทำมาจากมือทุกขั้นตอน จึงจำเป็นต้องใช้เวลาสร้างนาน จนทำให้ร่มมีราคาที่สูงมากในสมัยก่อน

*สุดท้ายนี้จะสังเกตได้ว่า ร่มวะงะสะเป็นเพียงของใช้ประจำวันชิ้นหนึงที่นิยมในประเทศญี่ปุ่นมาอย่างช้านาน แม้ในปัจจุบันจะไม่ค่อยได้พบเห็นนัก แต่ก็ยังถูกนำมาเป็นของตกแต่งตามสถานที่หรือใช้กันในพิธีต่างๆ แสดงให้เห็นถึงความสวยงามและเสน่ห์ของร่มวะงะสะได้อย่างดี แต่หากท่านสนใจ นวัตกรรมและความเชื่อ ของชาวญี่ปุ่น สามารถอ่านต่อได้ที่ https://zeanrom.com/japanese-umbrella-and-faith/

ข้อมูลจาก http://www.wagasa.com/en/kyowagasa/